ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΕΠΑΦΗ

Το ιστολόγιο Πενταλιά πήρε το όνομα
από το όμορφο και ομώνυμο χωριό της Κύπρου.
Για την επικοινωνία μαζί μας
είναι στη διάθεσή σας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
pentalia74@gmail.com

dimanche 6 novembre 2011

Προεκτάσεις του ιστορικού γίγνεσθαι

Στέφανος Κωνσταντινίδης, Επισκόπηση της νεότερης 
κυπριακής ιστορίας, Εκδ. Ταξιδευτής/ΚΕΕΚ


Γράφει ο Μιχάλης  Παπαντωνόπουλος

Το ανά χείρας βιβλίο αυτοσυστήνεται από τον πρόλογό του ως «μια συνθετική επισκόπηση της νεότερης κυπριακής ιστορίας, με μια κοινωνιολογική προβληματική». Κι ακριβώς στην υφή της προβληματικής του αξίζει να σταθεί κάποιος, εφόσον η ιστορική βιβλιογραφία περί Κύπρου -λόγω και των ανοιχτών πληγών που αδυνατεί να θρέψει ο τόπος- είναι αρκετά πλούσια, πλην όμως ελλειμματική ως προς τη συνεξέταση των κοινωνικών μεταβολών, σχηματισμών ακόμη και κυρίαρχων ιδεολογιών που αναπτύσσονται, επιβάλλονται, καταρρέουν - διαχρονικά- ανάμεσα στις τάξεις των Κυπρίων.
Άλλωστε μια σύγχρονη και ουσιαστική καταγραφή της κυπριακής ιστορίας δεν μπορεί να αδιαφορεί για τους ανθρώπους αυτής και να παρουσιάζεται ως μια στείρα ανασκόπηση κυβερνητικών αποφάσεων και χειρισμών ή των «επιθυμιών» που επέβαλαν με την άσκηση -λιγότερης ή περισσότερης- βίας τρίτοι παράγοντες. Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης, αναγνωρίζοντας πως η κατανόηση τόσο του κυπριακού προβλήματος όσο και της ιστορικής πορείας του κυπριακού λαού προς την αυτοδιάθεση και ελευθερία του είναι αδύνατη χωρίς την κοινωνιολογική προσέγγιση των γεγονότων, επεκτείνει τα όρια της έρευνάς του πέρα από τους συνήθεις τόπους -διεθνής και συνταγματική πτυχή του Κυπριακού- και εστιάζει στις δομές, τους θεσμούς και τις ιδεολογίες που διαμορφώνει η νεότερη κυπριακή κοινωνία, που με τη σειρά τους επηρεάζουν δραματικά και το εθνικό ζήτημα της Κύπρου.
Στα πλαίσια της παραπάνω φιλοσοφίας κινείται το βιβλίο του Στ. Κωνσταντινίδη, εκκινώντας από τους κοινωνικές δομές που σχηματίστηκαν στο νησί με την Οθωμανοκρατία και φτάνοντας μέχρι τα πολύ πρόσφατα χρόνια, με το Σχέδιο Ανάν και τις μετέπειτα εξελίξεις.
Συγχρόνως, η ερμηνευτική προσέγγιση του συγγραφέα καταπιάνεται με τις κοινωνικοοικονομικές δομές που αναπτύσσονται στον κυπριακό χώρο και την αλληλένδετη σχέση τους με τις ιδεολογικές πλατφόρμες που διαμορφώνονται, προβάλλοντας τις θέσεις τους στην κοινωνία κι επί της ουσίας προσπαθώντας να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους ανεξαρτήτως της ιστορικής συγκυρίας. Εξάλλου, οι συγκεκριμένες δομές καθορίζουν εν πολλοίς και τα πολιτικά ρεύματα που κυριαρχούν στην κυπριακή κοινωνία ή ακόμα και την αντιπαλότητα μεταξύ των υποστηρικτών διαφορετικών ιδεολογικών θέσεων, αντιπαράθεση που μεταφέρεται και στο πεδίο που αφορά στη διαχείριση και αντιμετώπιση του Κυπριακού. Η διαχρονική εξέταση των οικονομικών εξελίξεων από την Οθωμανοκρατία μέχρι την περίοδο της Ανεξαρτησίας και μετά την εισβολή του 1974 αποσαφηνίζουν στον αναγνώστη τις μεταβολές του κυπριακού κοινωνικού ιστού, αλλά και αιτιολογούν σε σημαντικό βαθμό την εκάστοτε μορφή που έπαιρναν οι αγώνες των Κυπρίων για την κατάκτηση της ελευθερίας τους ή τη διαφύλαξη των κυριαρχικών και ανθρωπίνων τους δικαιωμάτων.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις ιστορικές περιόδους: Στο κεφάλαιο «Οθωμανοκρατία», ο Κωνσταντινίδης παρουσιάζει την απαρχή των πρώτων κοινωνικών σχηματισμών στην Κύπρο, εστιάζοντας στο ρόλο της Εκκλησίας αλλά και την τάξη των προκρίτων, και στη συνέχεια σκιαγραφεί την κυπριακή κοινωνία όπως θεμελιώνεται στα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής παρουσίας στο νησί με αναφορές στις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διεργασίες που επισυμβαίνουν στον τόπο καθώς και τους ιδεολογικούς άξονες και αντιπαραθέσεις της περιόδου που διαμορφώνουν το κλίμα για την επερχόμενη Αγγλοκρατία. Στο πλαίσιο αυτής, το δεύτερο μέρος του βιβλίου εξετάζει μεταξύ άλλων τις δομές της κυπριακής κοινωνίας (τα πρώτα συνδικάτα, αγροτική τάξη, τοκογλυφία), παρουσιάζει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του 1882, τις βρετανικές προσφορές παραχώρησης της Κύπρου στην Ελλάδα, την εξέγερση του 1931, για να περάσει μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- στο ενωτικό δημοψήφισμα και τις επακόλουθες εξελίξεις, στη σκιαγράφηση της πολιτικής δύναμης που συγκέντρωσε ο Μακάριος και τον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ, και να καταλήξει στις συμφωνίες Λονδίνου-Ζυρίχης. Η τρίτη μεγάλη ενότητα του βιβλίου καλύπτει την περίοδο της Ανεξαρτησίας από τις ανακατατάξεις που επήλθαν στον κοινωνικό ιστό της Κύπρου και την οικονομική ανάπτυξη του νησιού, μέχρι τα γεγονότα του ’63-’64 και το πώς οδηγήθηκε το νησί στο πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Μετά το ’74, ο Κωνσταντινίδης εκθέτει τις νέες δομές της κυπριακής κοινωνίας, με αναφορές και σε εκείνες των κατεχομένων, ενώ το βιβλίο συμπληρώνεται με δύο ενδιαφέροντα κεφάλαια όπου στο πρώτο αναλύεται ο συσχετισμός ιδεολογίας και (εθνικής-πολιτικής) ταυτότητας κυρίως μετά το ’74, ενώ στο δεύτερο περιγράφεται το κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο της κυπριακής κουλτούρας από την Αγγλοκρατία και τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα.
Συμπερασματικά, η «Επισκόπηση» του Στ. Κωνσταντινίδη αποτελεί ένα χρήσιμο ερμηνευτικό εργαλείο των υπό εξέταση περιόδων όχι μόνο για τον ερευνητή-μελετητή, αλλά για κάθε αναγνώστη που δεν αρκείται στη στείρα ιστορική παράθεση των γεγονότων, τουναντίον αναζητά τις προεκτάσεις της κοινωνίας μες στο ιστορικό γίγνεσθαι κι όχι το αντίστροφο.
Ποιος είναι
Φωτογραφία
Γεννήθηκε στην Πενταλιά Πάφου το 1941. Σπούδασε Ιστορία και Φιλολογία στην Αθήνα και Κοινωνιολογία και Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι. Είναι ο εκδότης του δίγλωσσου -αγγλικά, γαλλικά- περιοδικού «Εtudes Ηelleniques-ΗellenicStudies» και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά - ΚΕΕΚ. Έχει εκδώσει μία συλλογή διηγημάτων και πέντε ποιητικές συλλογές, με πιο πρόσφατη «Προκρούστη του Ενάρετου» (Ταξιδευτής, 2008). Τελευταίο βιβλίο του: «Ο ιστορικός συμβιβασμός και το νεο-οθωμανικό μοντέλο» (Αιγαίον, 2011)
«Το ιδεολογικό και πολιτισμικό πλαίσιο μετά το 1974»
Φωτογραφία
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μετά το 1974 διαμορφώθηκε ένα νέο ιδεολογικό και πολιτισμικό πλαίσιο, αφού έστω και καθυστερημένα, ομάδες και άτομα, εισάγουν έναν λόγο έστω και περιορισμένης αμφισβήτησης της καθεστηκυίας τάξης. Φυσικά οι νέες αυτές τάσεις δεν είναι απόλυτα ασύνδετες με κάποιες έστω και μεμονωμένες προσπάθειες που έγιναν στην προηγούμενη περίοδο. Στο νέο όμως κλίμα εμφανίζονται ομάδες, έστω και περιθωριακές, που αμφισβητούν τόσο το πολιτικό κατεστημένο όσο και το αντίστοιχο πολιτισμικό. Βιβλιοπωλεία, μπουάτ, περιοδικά και γκαλερί κάνουν την εμφάνισή τους και προσφέρουν για πρώτη φορά επιλογές στο χώρο της τέχνης και της κουλτούρας. Η διασύνδεση με την Ελλάδα και το μεταπολιτευτικό κλίμα αναδεικνύεται σημαντικός παράγοντας των ιδεολογικών και καλλιτεχνικών ζυμώσεων που παρατηρούνται στην Κύπρο την περίοδο αυτή. Σε κυπριακά περιοδικά υπάρχει κοινή συντακτική επιτροπή από Έλληνες και Κύπριους και κάποια από αυτά φιλοδοξούν να ξεπεράσουν τα σύνορα της Κύπρου και να έχουν μια πανελλήνια απήχηση. […] 

ΠΗΓΗ : Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ,  6 Νοεμβρίου  2011

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire